Juryrapport
Een treffende titel, want iedereen krijgt het ook daadwerkelijk benauwd van de wagen van
buurtschap Achtmaal. Levensgrote apen zitten gevangen in kooien die veel te klein voor ze
zijn. Als de wagen rijdt schommelen de kooien ook nog gevaarlijk op-en-neer wat het gevoel
van beklemming nog groter maakt.
De apen zijn mooi gemaakt. Ze zijn allen prachtig realistisch weergegeven, in welke benarde
positie zij zich ook bevinden. Zij omklemmen de tralies in de hoop dat ze de kooien kunnen
openen, of steken een hand uit naar het publiek in de hoop hulp van een van hen te krijgen.
Twee kooien zijn leeg. Misschien is het die twee apen toch gelukt te ontsnappen en te
vluchten naar de vrijheid.
De kooien zijn identiek: elf kubusvormige rasterwerken die alleen aan de bovenzijde gesloten
zijn. In negen kooien zitten orang-oetans. Iedere aap heeft zijn eigen houding, zijn
individuele sterk geprononceerde gelaatsuitdrukking en gebaren.
Het beeld dat wordt neergezet door Achtmaal zet aan tot denken. Beschamende
dierentransporten, illegale handel in exotische dieren en dierenmishandeling. We kennen de
verhalen en weten dat het regenwoud slinkt en dat de natuurlijke habitat verdwijnt. Je ziet
beelden op tv van stropers die zonder pardon de apenmoeders van hun kinderen scheiden.
‘Benauwd’ appelleert aan die gevoelens. Gelukkig hebben de makers de apen niet
vermenselijkt tot het niveau van een Walt Disneyfilm. Het blijven duidelijk orang-oetans,
waaruit je kunt opmaken dat de ontwerpers heel goed naar de mensapen hebben gekeken.
Ze hebben de vacht bestudeerd, de houdingen, de koppen. Hadden ze dat niet gedaan, dan
was ‘Benauwd’ benauwend kitsch geworden. Kortom een wagen die op een heldere en
voelbare manier iets uitdrukt.
Het alternatieve materiaal in de handen en koppen is goed ingezet. Met het economisch
gebruik van de bloemen is het buurtschap op het scherpst van de snede gaan zitten waar het
een gegeven is dat de wagen in hoofdzaak uit bloemen moet bestaan. Maar door de sobere en
heldere vormgeving doet dat aan de wagen niets af en wordt het beoogde resultaat juist
versterkt.
